ผ้าซิ่นจกโบราณ

ผู้ใดครอบครอง 5 นางพญาซิ่น ครบ 5 ผืน ถือว่าเป็น “เบญจภาคี นางพญาผ้าซิ่น”

ผ้าทอ น้ำปาด -ฟากท่า คือ หนึ่งใน “เบญจภาคี นางพญาผ้าซิ่น” ผ้านุ่ง ผ้าห่ม “ของต้องห้าม” สำหรับสังคมโบราณ ที่สามารถบ่งบอกชาติพันธุ์ บ่งบอกชนชั้น บ่งบอกยศถาบรรดาศักดิ์ ที่เรียกกันว่า ตั้งแต่สมัยอยุธยา คนไทย เรียกคนล้านนา และคนล้านช้าง โดยรวมว่า “ลาว” คนก็มักกล่าวว่าเรียกแบบเหยียดหยาม ดูหมิ่นดูแคลน คนส่วนน้อยนักถึงจะรู้ว่าที่แบ่งลาว แบ่งไทย ส่วนหนึ่งเขาแบ่งกันที่การนุ่งผ้า ด้วยคน 3 อาณาจักรนี้ รูปร่างหน้าตาแยกกันยากนัก แต่การนุ่งผ้านี่ชัดเจน ด้วยคนไทย...นุ่งจีบ นุ่งโจง ส่วนคนลาว…นุ่งซิ่น ถ้าจะสังเกตว่าลาวที่ไหน ให้ดูที่ลายผ้า ลาวล้านนา….นุ่งซิ่นลายขวาง ส่วนลาวล้านช้าง….นุ่งซิ่นลายลง คนที่นุ่งซิ่น ก็คือคนตระกูลไท นี่เอง ไม่ว่าจะเป็น ไทลื้อ ไทยวน ไทเขิน ฯ ต่างก็มีผ้าซิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ของตน ซิ่นที่งดงามล้วนแต่วิจิตรตระการตา ด้วยไหมด้วยฝ้าย ด้วยดิ้นคำด้วยดิ้นเงิน ด้วยลูกปัดด้วยพลอยด้วยหิน ซึ่งล้วนแต่เป็นของสูงค่า และเป็นของหายากยิ่ง ซิ่นสวย ซิ่นงามเหล่านี้ นับเป็นเกียรติยศแห่งราชสำนักต่างๆ ที่บัดนี้…ล้วนแต่ล่มสลายลงหมดแล้ว จึงถือว่าเป็นสิ่งที่หายาก และเป็นที่ต้องการของผู้รักในการสะสมผ้าโบราณ ในหมู่นักสะสม นางพญาผ้าซิ่นครบ 5 ผืน ได้แก่

• ซิ่นไหมคำ–ซิ่นบัวคำ ไทเขิน ราชสำนักเชียงตุง เป็นซิ่นชนิดเดียวที่มิได้ถือกำเนิดในไทย
• ซิ่นตีนจกไหมคำไหมเงิน ไทยวน ราชสำนักเชียงใหม่
• ซิ่นน้ำถ้วม–ซิ่นน้ำท่วม ไทยวน แถบเมืองฮอด (บริเวณที่สร้างเขื่อนภูมิพล)
• ซิ่นวิเศษเมืองน่าน หรือซิ่นหล่ายเมืองน่าน รวมเอกลักษณ์ ไทยวน>-ราชสำนักเชียงใหม่ ไทเขิน–ราชสำนักเชียงตุง ไทลื้อ–ราชสำนักเชียงรุ่ง
• ซิ่นน้ำปาด ฟากท่า เมืองอุตรดิตถ์ เป็นซิ่นตีนจกที่มีกลิ่นไอของ ไทยวน–เชียงใหม่ ไทลื้อ–เชียงรุ่ง ลาว–เชียงทอง หลวงพระบาง

ผ้าซิ่นน้ำปาด - ฟากท่า คือ ผ้าที่ถือกำเนิดในอำเภอน้ำปาดและอำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นผ้าซิ่นที่สวยงามโดดเด่นมีการใช้วัสดุทั้งฝ้ายและไหม บางผืนมีการนำเอาผ้าที่นำเข้าจากภายนอกอย่างผ้าแพรจีนและผ้ามัดย้อมจากอินเดียมาทำตัวซิ่น ในผ้าหนึ่งผืนอาจมีทั้งมัดหมี่ เกาะล้วง ส่วนเชิงซิ่นทำด้วยเทคนิคจกแถบแคบ ๆ ถัดลงมาจากจกเป็นผ้าพื้นสีแดงและล่างสุดของซิ่นจะเป็นแถบสีเขียวขนาดประมาณ 2 นิ้ว เป็นที่ยอมรับกันว่ารสนิยมในการเลือกสรรวัสดุ การย้อมสี และเทคนิคการทอผ้าของชาวน้ำปาด - ฟากท่านั้นแสดงถึงความสามารถทางศิลปะที่เป็นเลิศ